Ick bin Otto Pötter uut Rheine. Dat lich dicht an de Grenze tüsken et Mönster- un Emsland. Et is auk ne plattdüütschke Spraakgrenze. So is dat nu maol, Platt un Platt, dat is nich immer eens. Drüm säch ick et unner us es so: Lutt use Plattdüütschk auk hier un dao immer maol wier anners, so versteiht man et von Grund her dennoch wuohl. Denn well sick mit Plattdüütschk befasset, de mott sick de auk in giebben. So is dat auk mit dat Liäsen von plattdüütschke Bööker. Man mott sick dao bloß ’n bettken mit befassen, dann geiht et.
Über Otto Pötter
Ick bin Otto Pötter uut Rheine. Dat lich dicht an de Grenze tüsken et Mönster- un Emsland. Et is auk ne plattdüütschke Spraakgrenze. So is dat nu maol, Platt un Platt, dat is nich immer eens. Drüm säch ick et unner us es so: Lutt use Plattdüütschk auk hier un dao immer maol wier anners, so versteiht man et von Grund her dennoch wuohl. Denn well sick mit Plattdüütschk befasset, de mott sick de auk in giebben. So is dat auk mit dat Liäsen von plattdüütschke Bööker. Man mott sick dao bloß ’n bettken mit befassen, dann geiht et.
Well et met Platt nich so recht häff, aower doch apatt spitz uplustert, wenn et up plattdüütsch es dehergeiht, de döt sick faken (oftmals) mehr äs wünnern. Dao is söwwst van de Latiensken to hören: „Dat giff et doch gar nich!“ Doch, dat giff et. Dat giff et aower bloß up Platt so. So is dat.
Nemm bloß den Gelduutsmieter. Nä, dat is kienen Upmaker (Verschwender), dat is en Geldautomaten. Smitt de nich in eens män so de Schienkes heruut? Dat Wortbeld sitt also. Un well dao noch en bettken mitdenket, denket villicht: „Män nich immer so met de Schienkes üm sick smieten“. Genau. Denn dat sparde us faken (oft) glieks guet wat an Verdrott un Schererie. Vörsicht also met dat Gelduutsmieten!
Ja, man sall gar nich meinen, wat Spraoke nich alle so mäck! Män guet, dat wi met use Plattdüütsch de gar nich lange ümtoküeret. Wi sägget et eenfach so, es et is. Dat moss kennen, dat kanns nich studeeren. So auk met dat „Miendientje“. Dao briäket sick sicher noch so klooke Slaumeiers den Kopp debi. Waorüm, dat bruukt et gar nich. Dat Wort alleene säch et all. Auk du häs sicher lessen Dage maol wier en Miendientje in de Hande hat. Wo? Bi dat Warenband an de Supermarktkasse. Dao trennet dat Miendientje miene un diene Waren, ümdat nich den eenen för den ännern betahlt. Ja, Platt geiht auk met de Tiet! Aower iäben up düsse plattdüütsk eegene Art: Säggen, so es et is.
So is dat auk met den „Schillebold“. Wat dat nu wier is? Ick säch ja, dat kanns nich studeeren, dat moss kennen. Aower de Riege nao: „Schille“ kümp van schillern un „Bold“ van Kobold; äs Endung „polt“ säch dat up Hauchdüütsch jä auk sovull es „kühn“ orre „fix“. Denk up Platt bloß es an „Holterdipolter“. Et geiht debi uut de Wiese (dabei geht es drunter und drüber). Bi en Schillebold nich minner. De kann sick en sien bunt Flünkenkostüm (schillernd bunt geflügelt) in de Lucht dreihen, dao auk es staohnbliewen orre et trüggewärts strieken laoten. Ornithologen spriäket van en kühnen, schillernden Fluggeist. Et is de Libelle. Up Platt säch man de auk noch wuohl Waaterjuffer (weil sie sich auf kurioseste Art und Weise dem Zugriff entziehen kann) orre Schruuwendreiher (Hubschrauber) to – all dat Wortbelder, de et so ännerswo nich giff. Daobi is „Schillebold“ all baoll de reinste Wortpoesie! Geiht schöner noch uutdrücket?
Ick säch ja: Platt moss kennen, dat kanns nich studeeren. Plattdüütsch is klaor un eenfach, reinheruut un doch faken stimmig vull Poesie. Eenzig. Wunnerbar. Dao wieset sick Hiärt un Siäle bi. Schade, wenn et dat nich mehr gäff …
Kodderig Wiär, dat is nix för de Gesundheit. Jüst aolle Lüe laupet dann gau mit ne Verköhlung un häbet et wahn an‘ hooßen. Mit de Bronchien is nu maol nicht spassen. Dat wüss Anton auk. So woll he de glieks wat keggen doon. Un so stönn he in de Stadt dao nu vör de Afftheek, sienen Struppi an de Liene debi. Doch Struppi droff de nicht mit in. „Hunde müssen draußen bleiben“, stönn graut an de Afftheekendöör. Ick säch di, dat dat alle so städtske Marotten sind. Egaol. De Rüe harre jä auk nix. Aower wohen demit? Anton keek üm sick, üm dat Dier wo antobinnen. Aower nix. Nix to maaken. An allen Mumpitz harren se dacht, aower Diere mossen män seihn, wo se bleewen.
Gott Dank kam dao nu ne Frau up em to un Anton göng dat Menske auk forts an: „Stopp! Könns mi wuohl iäben den Hund haollen. Ick mott dao gau in un haalen wat.“
De Frau bleew staohn, keek em an un sach bloß: „Bitte …“
Oh, göng et Anton dör ’n Kopp, glieks häs et hier all mit so ne fiene Dame to doon. Se harre em wuohl nich recht verstaohn. Also dai et de Mann nu vörnehmer: „Ich meinte, ob gnää Frau, nich wahr, also ob Se vielleicht so gut sein möchten, mir nen Moment den Hund zu halten, derweil ich nur kurz mal eben, von wegen alle die Verkühlung mit de Huusterei, in die Apptheke rein muss, ich meine, wenn’s nich zu viel verlangt is.“
De Frau keek em verwünnert an un sach: „Dao bruukt Se ja gar nich so gewöllig Worde üm maaken, ick sin de wuohl ächter kuemmen, üm wat et geiht.“ Doch nu wiesede se up den Rüern un sach: „Ick häb bloß frocht, off he bitt?“
Fragen Sie in Ihrer Buchhandlung nach plattdeutschen Büchern von Otto Pötter aus dem Aschendorff-Verlag Münster.
Die zeitlos ansprechenden Pötter-Bücher zählen zu den Klassikern der plattdeutschen Sprache und sind zu jedem Anlass ein originelles Geschenk „von hier“
Lange vördem et in Rheine den schönen Naturzoo an de Saline in Bentlage gaff, süngen de Kölner all: „Eene Besoch im Zoo – oh, oh, oh, oh …“ Et giff in de Zoogeheges jä auk so allerhand to bekieken, wat man ansüss so in natura nich to seihn krich. Drüm singet se in Köln auk debi: „Nä wat is dat schön, oh wat wunderschön!“
Kerstings Oma un Opa uut Kattenvenne wollen sick met iähren lütken Enkel Jens auk maol en schönen Dag in den Rheinsken Naturzoo maaken. Jens, jüst in de Schoole, konn dao auk sicher all guet wat bi liärnen. Moss wietten, de moderne Früherziehung vandage spart jä nix uut. Dao kann man met en Zoo auk nix bi verkehrt maaken. Keggendeel. Bi wat Besichtigungen gaoht de Aogen debi üöwer. Man denke bloß an de undöchten Aapen.
Nu guet. Ganz billig wör dat Vergnögen nich, aower wat dött man nich alls för de Bildung vandage. Jens schinn auk heelmaol upgeweckt. De Aollen mossen em sogar immer vörliäsen, wat dao up de Schildkes an de Gehege stönn. „Was steht da?“, fröög he un wiesede up de Taofel an dat Gitter. Oma gaffelde met de Brill harüm un liäsede, Kopp in en Nacken: Lemuren. Soso. Opa sach niäbenbi: „Kick es eene an, wat et doch nich alle so giff.“ Doch van de Lemuren wör nix to seihn. Nu ja, villicht wollen sick de Diers nich so gern wiesen. Doch Zoo is Zoo. Üm se recht bekieken to können, göng et in dat Lemurenhuus. Dao söhgen se, wat se söhgen wollen. „Interessant, interessant“, mennde Opa, „dat süht man nich alle Dage.“
Dann göngt wieder. „Was steht da denn?“, fröög Jens glieks ümt Eck all wier. Oma kreeg de Brill gar nich van en Kopp: „Emu“, bookstabeerde se. „Kick es eene an“, nickoppede Opa. „Was is denn en Emu?“, fröög dat Kerlken. „Ein Tier“, sach Oma. So Bünsels könnt aower auk fraogen! „Was für ein Tier denn?“ „En ganz gewöhnlichs Tier“, woll Opa en End devon maaken un dai de all en Tratt mehr bi. Oma aower meinde, auk Emus könnden se sick in dat Emuhuus gerne maol naihger bekieken. Samt Opa daien se dat auk. Jens belehrde em auk glieks: „Das is ja gar kein gewöhnliches, das is ja ein ganz außergewöhnliches Tier!“ Opa nickoppede un sää: „Jaja, nu seh ichs auch.“ Dann wier druut dao.
As se buuten wiedergöngen, bleef Jens sietto (abseits) all wier staohn un wiesede up en Schildken. He fröög. „Was steht da denn?“ „Damen“, sach Opa. „Oh“, keek Jens all wier sehr interessiert, „da möchte ich auch mal reingehen und mir die näher begucken.“
Wu et fröher in de Düörpschool so wör, dao weet‘ de Kölners noch vandage en Leed van to singen. Bi iähr stönn daomaols, „in de Kayass Nummer Null …“, ne steenaolt School un dao härren se drin studeert. Den Liährer, de heet Welsch un de küerde män bloß Kölsch un bi em dao härren se wat liärnt. Wu dat aower nu maol so is, so is dao met de Tiet vull bi brick gaohn (davon ist viel verlorengegangen). Doch well kann ännersiets all’s all wietten? Unscheniert singet se in Köln denn auk up klooke Fraogen: „Nänä, dat wissen we nit mehr, janz bestimmt nit mehr!“ Waorüm? Nu ja, „wi wören bi den Liährer Welsch in de Klass!“ Kick, un dao härren se so wat nich studeert. Eens aower wüssen se: „Dreimaol Null is Null“ – un dat bleef auk so. Dao leit sick wieders nix an riäken. Dä. So lött sick auk glieks schön noch üöwer änners wat praoten. Mott jä nich immer glieks klook dehergaohn, orre?
Bi mi in Rheine wör et fröher in de Sprickmannstraote de Michaelschoole met den Liährer Wilmer. De guede Mann dai wat he konn, ümdat wi kien Dummköppe bleewen. För em wör dat sicher nich immer eenfach. Daobi göng he et met de Studeererie an sick noch wuohl schön volkstümlick an. So fröög he de Klasse maol, as Riäken dran wör: „Passet nu mal alle gut auf. Also. Der Vater hat eine Kuh, die den Tag so, saan wer mal, zehn Liter Milch gibt. Klemens, was meinst du, wieviel Milch gibt sie denn nu wohl so in zehn Tagen?“ Kleemken keek em lück dutt (verwundert) an un sach: „Hö? Mein Vater hat gar keine Kuh, Herr Lehrer.“ Wilmer bleef ganz ruhig. He keek üm sick un fröög: „Anton, was meinst du?“ Tönne druckste lück rüm. Dann quiälde he sick heruut: Herr Lehrer wissen doch, ich hab ja gar keinen Vater mehr, der ist doch im Krieg gefallen.“ Oh. Dat harre Wilmer bi de heele Riäknerie gar nich mehr bedacht. Dat göng den Liährer deep. He wuselde en bettken dör Tönnes Meckyhaore un meinde: „Oh ja, mein Jungen, das is auch gleich anders was.“ Daobi wiesede he aower glieks nu up Hermännken un reip: „Hermann, so sag du es nu maol!“ Hermännken wüss gar nich, wat he hörde. Dat Kerlken moss de gar bi lachen, as he verwünnert spröök: „Kann ich nix auf sagen. Wir haben doch bloß Bullen, die geben ja gar keine Milch!?“